Organoïden jaarupdate 2022-2023: 'Sleutel tot nieuwe behandelopties voor bijnierkanker en wegbereider voor proefdiervrij onderzoek'

Dankzij de steun van de donateurs en partners van Vrienden Diergeneeskunde heeft het onderzoeksteam van dit project een doorbraak bereikt: voor het eerst zijn adrenoïden gekweekt. Dit brengt ons een stap dichterbij het verbeteren van het leven van honden en mogelijk ook humane patiëten met bijnierkanker. In deze jaarupdate nemen we je mee in de ontwikkelingen die mogelijk zijn gemaakt door iedereen die dit project een warm hart toedraagt.


De ontwikkeling van geneesmiddelen in zowel de geneeskunde blijft sterk afhankelijk van proefdieren om het niveau van veiligheid en werkzaamheid vast te stellen. Er worden veel inspanningen gedaan om het aantal proefdieren te verminderen en proefdiervrije alternatieven te ontwikkelen voor farmacologisch onderzoek bij mensen, maar voorlopig zijn er nog weinig initiatieven om het gebruik van proefdieren in de diergeneeskunde te beperken.

Proefdiervrij alternatief

Organoïden, kunstmatig gekweekte miniorgaantjes, zowel van mensen als van dieren, blijken veel potentie te hebben om te dienen als modellen voor het testen van nieuwe en bestaande medicijnen. Ze bieden ook de heterogeniteit van de monsters die zo hard nodig is. Onderzoekster Sara Galac vertelt: ‘In onze studie willen we de waarde aantonen van organoïden gekweekt uit het patiëntmateriaal als een innovatief proefdiervrij alternatief voor farmacologisch geneesmiddelenonderzoek, met canine bijniertumor-organoïden als ‘proof-of-concept’.  Tot nu toe zijn bijnierorganoïden, ofwel adrenoïden, nog bij geen enkele diersoort met succes gekweekt.’ 

One Medicine, zorg voor dier én mens

Aangezien honden en mensen dezelfde anatomie en fysiologie van de bijnier hebben, en er overeenkomsten zijn in bijnierkanker tussen beide soorten, past dit project zeer goed in het One Medicine-concept.  Het sterftecijfer van bijnierkanker bij mensen is hoog en de overleving is slechts vijf jaar na de diagnose. ‘Het vinden van een medische behandeling voor bijnierkanker is een van de topprioriteiten in de oncologie. Maar doordat bijnierkanker een zeldzame ziekte is en er weinig weefsel beschikbaar is, verloopt het onderzoek traag en inefficiënt’, zegt onderzoeker Bart Spee.  ‘De bijnier van de hond en die van de mens hebben veel overeenkomsten, en bijnierkanker komt bij honden veel meer voor dan bij mensen. Daardoor kunnen de resultaten van onderzoek naar bijnierkanker bij de hond ook van toepassing zijn op onderzoek in de oncologie.’ 

Een doorbraak

Sara Galac: ‘We zijn blij met de voortgang van het werk tot nu toe en onze inspanningen zijn niet onopgemerkt gebleven. Promovenda Marit van den Berg won de eerste prijs in de categorie 'oral abstracts' op het ECVIM-CA congres en zal haar werk dit jaar in de VS presenteren op het ACVIM Forum in Philadelphia. Ons werk kreeg ook veel aandacht op de internationale conferentie over bijnierkanker in Praag en we hebben contacten gelegd met collega's uit de humane geneeskunde. Daarnaast zijn wij onder meer actief in de vereniging van Nederlandse humane endocrinologen met belangstelling voor de bijnier, genaamd Dutch Adrenal Network (D.A.N.).  Wij delen onze ervaring met humane endocrinologen en staan uiteraard open voor hun inbreng.’ 

Het belangrijkste gevolg van dit project, besluit Sara Galac, is dat voor het eerst adrenoïden zijn gekweekt. ‘Er moet echter nog meer werk worden verricht om ze te karakteriseren. Als we daarin slagen, opent dit de deur voor in vitro- tests voor nieuwe bijnier-gerichte geneesmiddelen die het leven van honden en mogelijk ook van humane patiënten met bijnierkanker ten goede zullen komen.’

Het onderzoeksteam wil de partners en donateurs van het 'Organoïden tegen kanker bij dier én mens' project hartelijk bedanken voor de steun. Samen maken we het verschil! Wil jij ook bijdragen aan een gezondere toekomst voor dier én mens? Steun Vrienden Diergeneeskunde!