UTOMIC

 

Jaarlijks overlijden ruim 41 miljoen mensen wereldwijd aan zogenaamde niet-overdraagbare ziektes als kanker, cardiovasculaire ziekten, diabetes, neurologische aandoeningen, of afwijkingen aan het musculoskeletale systeem (WHO, 2018). Maar ook bij gezelschapsdieren zijn dit soort ziektes de meest veelvoorkomende doodsoorzaken, met nauwe overeenkomsten wat betreft de oorzaken, het voorkomen en het behandelen ervan.

 

Hoog tijd tussen om krachten te bundelen en de samenwerking tussen de veterinaire en humane geneeskunde te stimuleren. Door nauw te observeren tijdens het behandelen van dierpatiënten, kunnen onderzoekers en clinici belangrijke inzichten opdoen die leiden tot betere diagnostiek en effectievere behandelingen bij humane én veterinaire patiënten, en tegelijkertijd de inzet van proefdieren verminderen.

 

Met het oprichten van UTOMIC hoopt de faculteit Diergeneeskunde samen met haar partners duurzaam bij te kunnen dragen aan een betere toekomst voor dieren én mensen. Lees hier meer over de activiteiten van UTOMIC en haar partners. 

 

Draag bij aan UTOMIC en zet jij je in voor een betere gezondheid van mensen én dieren. 

 

Lees meer Lees minder
Bekijk alle
Niet alleen mensen lijden aan kanker, ook onze huisdieren. Sterker nog, kankers die bij mensen als zeldzaam worden beschouwd, komen bij katten en honden veelal vaker voor. Daarom verwijderen onze dierenartsen bij de behandeling van hun patiënten niet alleen de tumor. Zij gebruiken, met toestemming van de eigenaar, het zieke weefsel om organoïden te kweken in een laboratorium. Deze 3D-miniversies van de oorspronkelijke tumor bieden grote mogelijkheden op het gebied van de zogenaamde ‘precisiegeneeskunde’ en kunnen worden gebruikt om geneesmiddelen te testen die kansrijk zijn voor zowel humane als veterinaire kankerpatiënten. Achtergrond Bij de ontwikkeling van geneesmiddelen in zowel de humane als de veterinaire geneeskunde wordt nog steeds veel gebruik gemaakt van proefdieren om de veiligheid en werkzaamheid in de preklinische fase te bepalen. Maar hoewel er grote inspanningen worden geleverd om het aantal proefdieren te verminderen en proefdiervrije alternatieven te ontwikkelen voor gebruik in farmacologisch onderzoek bij de mens, bestaan er maar heel weinig initiatieven om het gebruik van proefdieren op het gebied van de diergeneeskunde te beperken. Organoïden, zowel van mensen als van dieren, blijken een groot potentieel te hebben als levensvatbare modellen voor het testen van nieuwe en bestaande stoffen, terwijl zij ook de benodigde heterogeniteit van de monsters bieden, zoals die tussen patiënten kan worden waargenomen. In het laatste decennium is veel vooruitgang geboekt in celkweektechnieken. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van zogenaamde organoïden. Organoïden zijn miniatuur 3D structuren gekweekt uit (kanker) stamcellen, die bestaan uit orgaanspecifieke celtypes met ruimtelijke organisaties en cel-cel interacties vergelijkbaar met het in vivo orgaan of tumor. Organoïden zijn daarom in staat om specifieke orgaan-/tumorfuncties en groeimechanismen na te bootsen. Organoïden zijn een zeer geschikt model voor het uitvoeren van in vitro high-throughput drug screenings, verminderen de noodzaak voor dierproeven, en maken een strikte controle en manipulatie van de studieomstandigheden mogelijk. Organoïden die gekweekt worden van ziek weefsel van veterinaire patiënten kunnen zo een valide alternatief vormen voor het gebruik van proefdieren bij de preklinische evaluatie van geneesmiddelen.   De uitdaging: verschillende typen bijniertumoren bij de hond Met een incidentie van ongeveer 2% van alle tumoren bij honden, zijn bijniertumoren een veelvoorkomende diagnose in de veterinaire praktijk, en de impact op de kwaliteit van leven van honden is groot. De meeste types van bijniertumoren zijn hormonaal actief en brengen een cortisol- en catecholamine-overmaat met zich mee. Cortisol afscheidende adrenocorticale tumoren lijken op hypercortisolisme, of het zogenaamde syndroom van Cushing. Ongecontroleerde afscheiding van cortisol veroorzaakt verschijnselen als overmatig drinken en urineren, polyfagie, spierafbraak en alopecia. Catecholaminen afscheidende bijniertumoren zijn afkomstig van het bijniermerg en worden feochromocytoom genoemd. Klinische verschijnselen zijn onder meer hypertensie, buikpijn en hartafwijkingen. Bijniertumoren kunnen ook hormonaal stil zijn en worden daardoor meestal bij toeval ontdekt tijdens diagnostische beeldvorming. Bijniertumoren zijn potentieel kwaadaardig, en dus levensbedreigend. Zodoende blijft de beste behandelingsoptie voor alle soorten bijniertumoren een operatie. Dit is echter niet zonder risico en kan alleen worden uitgevoerd in zeer gespecialiseerde veterinaire praktijken, en is daardoor niet overal beschikbaar. Bovendien is chirurgie niet mogelijk bij patiënten die last hebben van meerdere aandoening, wanneer een tumor gemetastaseerd is, of de tumor in aangrenzende bloedvaten en/of organen dringt. Op zulke momenten worden we geconfronteerd met het feit dat er geen behandeling bestaat om de groei van bijniertumoren bij de hond te onderdrukken. Er is daarom dringend behoefte aan de ontwikkeling van nieuwe medicinale behandelingsmogelijkheden voor bijniertumoren bij de hond. Bijnierorganoïden als een betrouwbaar proefdiervrij alternatief Om het potentiaal van geneesmiddelen te beoordelen die gericht zijn op bijniertumoren, hebben we een betrouwbaar, stabiel en relevant in vitro systeem nodig. In de huidige eerste studie willen we organoïden van canine bijniertumoren  kweken, en hiermee een belangrijke stap zetten naar een innovatief en betrouwbaar proefdiervrij alternatief voor het testen van geneesmiddelen.   De impact van een "One Medicine"-benadering Wij geloven dat onze innovatieve aanpak om bijnierorganoïden te kweken, te valideren en toe te passen als model voor bijnierkanker, het potentieel heeft om de gezondheid van honden aanzienlijk te verbeteren, zonder een beroep te hoeven doen op proefdieren. Bovendien zal dit onderzoek waarschijnlijk ook het oncologisch onderzoek bij de mens vooruithelpen. Momenteel is het sterftecijfer bij mensen met bijnierkanker even hoog, met een overleving van slechts vijf jaar na de diagnose. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het vinden van een medicinale behandeling voor bijnierkanker ook een van de topprioriteiten in de menselijke oncologie is. Omdat bijnierkanker echter een zeldzame ziekte is en er weinig weefsel beschikbaar is, blijven de huidige onderzoeksinspanningen traag en inefficiënt. De anatomie en fysiologie van de bijnier bij de hond en de mens zijn identiek, en bijnierkanker bij mensen en dieren vertonen aanzienlijke overeenkomsten. Vooruitgang in de behandelingsmogelijkheden voor honden zal dan waarschijnlijk ook aanzienlijke voordelen hebben in de humane oncologie. Steun ons vandaag nog en draag bij aan een gezonde toekomst voor mens en dier.
Organoïden tegen kanker bij dier en mens

Jaarupdate 2023-2024 Spect CT: "Geavanceerde SPECT-CT-Scanner Versterkt Diagnostische Beeldvorming bij Universitair Dierenziekenhuis"

26-10-2024 | 21:43

De afdeling Diagnostische Beeldvorming van de faculteit Diergeneeskunde heeft onlangs een belangrijke stap voorwaarts gezet met de installatie van een nieuwe SPECT-CT-scanner. Deze scanner, combineert de mogelijkheden van Single Photon Emission Computed Tomography (SPECT) en Computed Tomography (CT), en biedt nieuwe mogelijkheden voor nauwkeurige diagnostiek en behandeling van dieren 

 

Een Technologische Doorbraak 

Stefanie Veraa, hoofd Diagnostische Beeldvorming legt uit: ‘SPECT-CT is een geavanceerde beeldvormingstechniek die gebruik maakt van gammastralen om driedimensionale beelden van interne structuren, zoals tumoren en klieren, te creëren. Door deze beelden te combineren met de röntgenbeelden van een CT-scanner, kunnen we zeer gedetailleerde en functionele beelden verkrijgen. Dit stelt ons in staat om niet alleen de locatie, maar ook de activiteit van afwijkingen in het lichaam nauwkeurig in kaart te brengen.’ De integratie van deze technologie binnen de faculteit Diergeneeskunde is uniek. Het Universitair Dierenziekenhuis is nu het enige diergeneeskundig ziekenhuis dat deze geavanceerde techniek in huis heeft, waardoor de zorg en onderzoeksmogelijkheden aanzienlijk worden verbeterd. 

 

Eerste Patiënt: Speurhond Fox 


De eerste patiënt die werd onderzocht met de nieuwe scanner was Fox, een vier jaar oude Mechelse Herder en speurhond bij de Koninklijke Marechaussee. ‘We hebben bij Fox een botscan en een SPECT-CT-scan uitgevoerd om de doorbloeding in zijn lichaam te beoordelen en eventuele afwijkingen in de weke delen en botten op te sporen’, vertelt onderzoeker Stefanie Veraa. ‘Dankzij de injectie van een radioactieve stof, die zich ophoopt in botweefsel, konden we het botmetabolisme en eventuele benige afwijkingen nauwkeurig in beeld brengen. Gelukkig werden er geen afwijkingen gevonden, waardoor Fox snel weer aan het werk kon.’ 

 

Verbeterde Diagnostiek en Zorg 

Voordat de nieuwe scanner operationeel kon zijn, was een uitgebreide verbouwing noodzakelijk. ‘We hebben de stralingsveiligheid op orde gebracht en voorzieningen getroffen om laboranten en anesthesisten optimaal te laten werken’, verklaart Veraa. ‘De combinatie van scintigrafie en CT-beelden stelt onze dierenarts-specialisten nu in staat om nog preciezere diagnoses te stellen. Dit is vooral waardevol voor het onderzoeken van schildklieren, tumoren en onbegrepen kreupelheden.’ 

De nieuwe SPECT-CT-scanner maakt deel uit van een breder initiatief om gepersonaliseerde behandelingen voor dierpatiënten te ontwikkelen. ‘We werken samen met specialisten van chirurgie en interne geneeskunde om na de opstartfase nieuwe radiotracers in gebruik te nemen. Dit zal ons in staat stellen om meer gerichte behandelingen te bieden, vooral voor kankerpatiënten’, legt Stefanie Veraa uit.  

 

Toekomstige Projecten en Onderzoek 

De SPECT-CT-scanner opent ook nieuwe mogelijkheden voor onderzoek. ‘We zijn bezig met verschillende projecten, zoals indium imaging voor gewrichtsproblemen en het scannen van bijnierweefsel voor het Canine adrenoids project’, zegt onderzoeker Stefanie Veraa. ‘Daarnaast gaan we de scanner gebruiken om de werking van de lever bij behandeling van honden met afwijkende vaatstructuren in de buik in beeld te brengen, evenals tumoren te diagnosticeren. Hiermee kunnen we precies zien hoe tumoren zich verspreiden en uitzaaiingen vinden, wat erg belangrijk is voor het combineren van diagnose en behandeling in de diergeneeskunde.’ 

De implementatie van theranostiek, waarbij diagnostiek en therapie worden gecombineerd, is een belangrijke stap voorwaarts. ‘Op basis van ons fundamenteel onderzoek kunnen we voorstellen welke theranostische benadering het meest succesvol kan zijn, voordat we beginnen met klinische behandeling bij patiënten’, aldus Veraa. 
 

Conclusie 

De installatie van de SPECT-CT-scanner markeert een nieuwe fase in de diagnostische beeldvorming bij de faculteit Diergeneeskunde. Dankzij deze technologie kunnen dierenarts-specialisten en onderzoekers nauwkeuriger diagnoses stellen en effectievere behandelingen ontwikkelen. Onderzoeker Stefanie Veraa besluit: ‘Met deze scanner kunnen we een nog betere zorg leveren aan onze dierpatiënten en belangrijke bijdragen leveren aan zowel veterinair als One Medicine onderzoek.’ 

Lees meer | Bekijk alle